Rola DHT i estradiolu u mężczyzn
Rola DHT i estradiolu u mężczyzn
Kiedy mówimy o męskich hormonach, zazwyczaj myślimy o testosteronie - symbolu siły, energii i libido. Jednak męska gospodarka hormonalna to znacznie bardziej złożony system. Dwa kluczowe, często pomijane elementy tej układanki to DHT (dihydrotestosteron) oraz estradiol, czyli hormon najczęściej kojarzony z kobietami. Jaką rolę pełnią w organizmie mężczyzny? I dlaczego zarówno ich nadmiar, jak i niedobór, może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych? W tym artykule przyjrzymy się im bliżej.
DHT = "superandrogen"
Dihydrotestosteron (DHT) to biologicznie aktywna forma testosteronu. Powstająca w organizmie poprzez działanie enzymu 5α-reduktazy, który przekształca testosteron w DHT. Choć stanowi zaledwie około 10% puli androgenów, jego siła działania jest imponująca - wiąże się z receptorami androgenowymi 2-3 razy silniej niż testosteron.
Za co odpowiada DHT?
Rozwój cech płciowych - jest niezbędny w formowaniu męskich narządów płciowych u płodów.
Owłosienie - odpowiada za zarost na twarzy i owłosienie ciała w okresie dojrzewania.
Libido i funkcje seksualne - wspiera popęd płciowy i zdrowie prostaty (jednak nadmiar może prowadzić do jej przerostu).
Masa mięśniowa i siła - pomaga w budowie mięśni, choć w mniejszym stopniu niż testosteron.
Zakres referencyjny DHT: 30-85 ng/dL (wartości mogą się różnić w zależności od laboratorium, wieku i stylu życia).
Co jeśli jest nieprawidłowy poziom DHT?
Zbyt niski poziom DHT
Brak energii
Spadek libido
Słaba odpowiedź na TRT (Testosterone Replacement Therapy)
Zbyt wysoki poziom DHT może mieć niepożądane skutki, w tym:
Łysienie androgenowe (typowe męskie łysienie) – szczególnie u osób genetycznie podatnych.
Przerost prostaty (BPH) – nadmiar DHT może prowadzić do problemów z oddawaniem moczu.
Trądzik – przez nadmierną stymulację gruczołów łojowych.
Pamiętaj że winowajcą wypadania włosów po TRT może być DHT - u niektórych rozważa się środki hamujące 5α-reduktazę (np. finasteryd), choć ich stosowanie budzi kontrowersje – mogą obniżać libido i wywoływać tzw. post-finasteride syndrome.
Estradiol, czyli kobiecy hormon w męskim ciele
Estrogen jest jednym z żeńskich hormonów płciowych. Odgrywa kilka ważnych ról w organizmie, w tym rozwój drugorzędowych cech płciowych. Ma trzy typy - estron, estradiol i estriol. Skupimy się na estradiolu (E2), najważniejszy estrogen w organizmie człowieka, którego obecność u mężczyzn jest absolutnie kluczowa. U panów estradiol powstaje głównie w wyniku konwersji testosteronu pod wpływem enzymu aromatazy.
Produkcja estradiolu dzieli się na dwa obszary:
20% jest syntezowane w jądrach i nadnerczach
80 % jest syntezowane w skórze, mózgu, kościach i tkance tłuszczowej (przez co posiadanie dodatkowej tkanki tłuszczowej może powodować wzrost poziomu tego hormonu)
Dlaczego estradiol jest ważny dla mężczyzny? Bierze udział w różnych ważnych funkcjach organizmu, dlatego ważne jest utrzymanie prawidłowego poziomu tego hormonu, aby cieszyć się zdrowym życiem.
Zdrowie kości – to właśnie estradiol, a nie testosteron, zapobiega osteoporozie u mężczyzn (wpływa na proces kościotworzenia poprzez hamowanie działania interleukiny 6 i nasilenie wydzielania kalcytoniny)
Funkcje poznawcze – wpływa na pamięć, koncentrację i nastrój.
Libido i erekcje – choć to testosteron "rozpala ogień", to estradiol pomaga go utrzymać – zarówno w zakresie libido, jak i funkcji naczyń krwionośnych.
Przebieg procesu spermatogenezy, czyli produkcji plemników - wpływa na jakość nasienia w zakresie poprawnej liczny, ruchliwości i morfologii plemników.
Regulacja tłuszczu – prawidłowy poziom estradiolu pomaga kontrolować odkładanie się tkanki tłuszczowej.
Kształtowanie profilu lipidowego - obniżanie poziomu cholesterolu całkowitego oraz zmniejszenie frakcji LDL i związane z tym działanie kardioprotekcyjne.
Kiedy estradiol szkodzi?
Kiedy estradiol szkodzi? Najważniejsze jest zachowanie równowagi między estrogenem i testosteronem, aby testosteron działał prawidłowo.
Za niski poziom – może prowadzić do obniżonego libido, gromadzenia się tłuszczu wokół brzucha, większe prawdopodobieństwo wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych i cukrzycy typu 2, złego samopoczucia, a nawet łamliwości kości.
Za wysoki poziom – może powodować ginekomastię (powiększenie piersi), zatrzymanie wody, obniżenie nastroju i spadek energii, zmniejszenie produkcji plemników, obniżone libido, problem z uzyskaniem erekcji.
Co powoduje wahania poziomu estrogenu?
U mężczyzn wahania poziomu estrogenu mogą wystąpić z powodu cukrzycy, otyłości, niedoczynności przysadki mózgowej, ekstremalnej diety i ćwiczeń, przewlekły stres, stosowania leków blokujących uwalnianie estrogenów czy zioła lub naturalne substancje (jak miłorząb czy żeń-szeń). Jednak niewielkie wahania nie powodują zauważalnych objawów.
Jakie są normy poziomu estrogenu u mężczyzn?
Stężenie estradiolu różni się w zależności od płci, wieku, stanu zdrowia oraz przebytych lub czynnych chorób. W przeciwieństwie do kobiet, poziom estrogenu u mężczyzn wzrasta wraz z wiekiem, jest to naturalny proces. Według Mayo Medical Labs, normalne poziomu estradiolu u mężczyzn to:
Faza życia
Estradiol
Przed okresem dojrzewania
Niewykrywalny – 13 pg/ml
Podczas dojrzewania
Niewykrywalny – 40 pg/ml
Dorosły mężczyzna
10 – 40 lub 50 pg/ml
Estradiol oznaczany jest różnymi metodami, co wpływa na różnicę w podawanych zakresach referencyjnych i przyjmowanych jednostkach.
Jak wykonać badanie?
Badanie należy wykonać na czczo.
Zaleca się, aby nie przyjmować produktów lub leków zawierających biotynę (witaminę B7) 12 godzin przed badaniem.
Niektóre leki mogą wpływać na poziom estradiolu (np. klomifen i diazepam)
Jak naturalnie wpłynąć na poziom estrogenów?
Zwracaj uwagę na produkty zwiększające poziom estrogenu (np. soja, nasiona sezamu, siemię lniane czy otręby pszenne)
Utrzymuj zdrową masę ciała - ćwicz regularnie
Zmniejsz stres
Wzrost estrogenów po TRT?
Częsty problem przy nadwadze (więcej aromatazy). Można rozważyć modyfikację dawki, iniekcje rzadziej lub inhibitor aromatazy (np. anastrozol) – ale ostrożnie, bo zbyt niski E2 jest równie groźny.
Ponieważ poziom testosteronu i estrogenu są ze sobą ściśle powiązane, nagły wzrost poziomu testosteronu w wyniku terapii zastępczej testosteronem może skutkować wzrostem aromatazy. To z kolei może spowodować wzrost poziomu estradiolu.
Jeśli jednak stosujesz terapię zastępczą testosteronem, Twój lekarz prawdopodobnie będzie dokładnie mierzył poziom Twoich hormonów w trakcie leczenia. Jeśli Twoje hormony staną się nierównowagowe, może przepisać kontrolowane poziomy inhibitorów aromatazy, aby zapewnić, że Twój organizm będzie je wytwarzał w zdrowych ilościach.
Hormonalna równowaga: klucz do zdrowia
Testosteron, DHT i estradiol tworzą delikatną równowagę. Zaburzenia w jednym z tych elementów mogą wpływać na cały układ. Na przykład:
Zbyt wysoki poziom aromatazy → więcej estradiolu → tłumienie testosteronu → objawy „niskiego T”.
Blokowanie DHT (np. finasterydem) → ochrona przed łysieniem, ale też możliwe obniżenie libido i problemy emocjonalne.
Dlatego suplementacja, leczenie hormonalne czy stosowanie inhibitorów enzymów (np. aromatazy lub 5α-reduktazy) powinno być zawsze prowadzone pod nadzorem lekarza, najlepiej specjalisty endokrynologa lub androloga.
Podsumowanie
DHT i estradiol są jak dwaj niewidzialni aktorzy na hormonalnej scenie mężczyzny. Choć często ukryci w cieniu testosteronu, to właśnie oni w dużej mierze odpowiadają za jakość życia, zdrowie seksualne, emocjonalne i fizyczne. Zrozumienie ich roli to pierwszy krok ku bardziej świadomej trosce o męskie zdrowie.
Jeśli jesteś na TRT lub rozważasz terapię, pamiętaj, że nie chodzi tylko o to żeby “podnieść testosteron”. Równowaga między testosteronem, DHT i estradiolem decyduje o tym, czy terapia będzie skuteczna i bezpieczna.
Układ hormonalny jest niezwykle wrażliwy nawet na niewielkie zmiany poziomu hormonów, a jeśli leczenie nie zostanie przeprowadzone odpowiednio i we właściwych wskazaniach, możliwe są negatywne skutki, dlatego samodzielne leczenie w tym obszarze jest zdecydowanie odradzane.
Zadbaj o swój poziom testosteronu - zrób pierwszy krok już dziś na www.t-clinic.pl.
Źródła:
Bhasin S. et al. (2018). Testosterone Therapy in Men with Hypogonadism: An Endocrine Society Clinical Practice Guideline. J Clin Endocrinol Metab.
Barrett-Connor E. Male testosterone: what is normal? Clin Endocrinol (Oxf). 2005 Mar;62(3):263-4. doi: 10.1111/j.1365-2265.2005.02232.x. PMID: 15730406.
Handelsman DJ et al. (2017). Age-specific population centiles for androgen status in men. Lancet Diabetes Endocrinol.
