Przyczyny spadku testosteronu

Co wpływa na spadek testosteronu?

Terapia Testosteronem i równowaga hormonalna
July 07, 2025•5 min read

Co wpływa na spadek testosteronu?

Testosteron to główny męski hormon płciowy, odpowiedzialny za rozwój cech płciowych, popęd seksualny oraz budowę mięśni. Jego poziom rośnie w okresie dojrzewania, osiąga szczyt w młodym wieku dorosłym, natomiast po 30. roku życia zaczyna naturalnie spadać. Jednak nie zawsze jest to proces fizjologiczny - czasem niski poziom testosteronu wynika z choroby lub stylu życia. Artykuł omawia jakie mogą być przyczyny spadku poziomu testosteronu.

Czym jest niedobór testosteronu?

Niedobór testosteronu, znany również jako hipogonadyzm, to stan, w którym organizm nie produkuje wystarczającej ilości tego kluczowego hormonu. Jest to zespół, charakteryzujący się typowymi objawami oraz obniżonym stężeniem testosteronu w surowicy, który może prowadzić do pogorszenia jakości życia oraz negatywnie wpływać na funkcjonowanie wielu narządów.

Jakie mogą być przyczyny spadku testosteronu?

Możemy wyróżnić pierwotny hipogonadyzm, który wynika z nieprawidłowego funkcjonowania jąder, mimo prawidłowej pracy przysadki i podwzgórza. Charakteryzuje się podwyższonym poziomem LH, który stara się pobudzić jądra do produkcji testosteronu. Przyczynami mogą być:

  • urazy jąder - uszkodzenie musi objąć oba jądra, aby wpłynąć na poziom testosteronu, 

  • niezstąpione jądra, jeśli nie zostało to skorygowane we wczesnym dzieciństwie,

  • radioterapia lub chemioterapia w okolicy miednicy,

  • infekcje (np. zapalenie jąder wywołane świnką),

  • choroby genetyczne np. zespół Klinefeltera - mężczyźni mają dodatkowy chromosom X (XXY), co powoduje nieprawidłowy rozwój jąder i niski poziom testosteronu,

  • hemochromatoza - zbyt duża ilość żelaza we krwi może powodować niewydolność jąder, wpływając na produkcję testosteronu.

Kolejny rodzaj to wtórny hipogonadyzm - problem tkwi w podwzgórzu lub przysadce, które nie wysyłają odpowiedniego sygnału do jąder. Skutkiem jest niski poziom LH i niewystarczająca produkcja testosteronu. Może być wywołany przez: 

  • choroby przysadki mózgowej (np. guz),

  • choroby zapalne (np. gruźlica, sarkoidoza i histiocytoza) - mogą wpływać na przysadkę mózgową i podwzgórze,

  • urazy głowy,

  • przewlekły stres,

  • choroby genetyczne np. zespół Kallmanna - rzadka choroba powodująca nieprawidłowy rozwój podwzgórza,

  • HIV/AIDS.

Każdy rodzaj hipogonadyzmu może być wrodzony lub spowodowany czymś, co zdarza się później w życiu (nabyty), np. uraz czy infekcja. Czasami hipogonadyzm pierwotny i wtórny występują razem.

Jak to działa w praktyce?

Wyobraź sobie, że masz ochotę na pizzę. Składasz zamówienie i czekasz. W idealnym świecie restauracja przyjmuje zamówienie, przygotowuje pizzę i wysyła dostawcę, który dostarcza ją do Twoich drzwi. Ale co, jeśli coś pójdzie nie tak?

  • Jeśli pizzeria (jądra) ma zepsuty piec i nie może upiec pizzy, mimo że otrzymała zamówienie, to mamy do czynienia z pierwotnym hipogonadyzmem.

  • Jeśli zamówienie nigdy nie zostało wysłane, bo ktoś zapomniał odebrać telefon (przysadka lub podwzgórze zawiodły), to mamy wtórny hipogonadyzm.

Bez względu na przyczynę efekt jest ten sam - brak pizzy (czyli testosteronu), a organizm odczuwa skutki jego niedoboru. Natomiast rozpoznanie rodzaju hipogonadyzmu jest kluczowe dla skutecznego leczenia.

Czy styl życia i choroby przewlekłe wpływają na poziom testosteronu?

Istnieje również hipogonadyzm czynnościowy, w którym organizm nie produkuje wystarczającej ilości testosteronu, mimo braku strukturalnych uszkodzeń jąder, przysadki czy podwzgórza. Może być wynikiem działania różnych czynników, które wpływają na równowagę hormonalną osi podwzgórze-przysadka-jądra.


Co może obniżyć poziom testosteronu? Wpływają na to zarówno choroby oraz styl życia.

  • Choroby tarczycy - zarówno nadczynność, jak i niedoczynność,

  • Niewydolność nerek,

  • Leki - opioidy, niektóre antydepresanty czy popularny lek przeciwgrzybiczy ketokonazol - hamują one syntezę androgenów,

  • Bezdech senny - nie tylko zaburza regenerację, ale także podnosi poziom kortyzolu, a ten z kolei hamuje produkcję testosteronu,

  • Hiperprolaktynemia, czyli nadmiar prolaktyny - zaburza wydzielanie GnRH, co prowadzi do zmniejszonej produkcji testosteronu,

  • Przewlekły stres - wysoki poziom kortyzolu hamuje produkcję testosteronu,

  • Brak snu - już nawet tydzień niedoboru snu może obniżyć poziom testosteronu,

  • Alkohol - działa toksycznie na komórki Leydiga, odpowiedzialne za produkcję testosteronu oraz negatywnie wpływa na wątrobę, która uczestniczy w metabolizmie hormonów,

  • Marihuana zakłóca sygnały hormonalne w mózgu,

  • Dieta uboga w składniki odżywcze oraz bogata w przetworzoną żywność sprzyja zaburzeniom hormonalnym,

  • Brak aktywności fizycznej,

  • Nadwaga i otyłość - tkanka tłuszczowa przekształca testosteron w estrogen, przez to że zawiera enzym aromatazę,

  • Cukrzyca - insulinooporność pogarsza funkcjonowanie całej osi hormonalnej, u mężczyzn z cukrzycą typu 2 aż ok. 50% ma niski poziom testosteronu,

  • Zanieczyszczenie środowiska np. BPA w plastiku, pestycydy, promieniowanie.

Ale dobra wiadomość jest taka, że hipogonadyzm czynnościowy często jest odwracalny! Zmiana stylu życia i leczenie chorób przewlekłych przy odwracalnych przyczynach mogą skutecznie przywrócić naturalną produkcję testosteronu.

Czy testosteron spada wraz z wiekiem?

Często słyszymy: „To normalne, że z wiekiem poziom testosteronu spada”. To prawda - po 35.-40. roku życia poziom testosteronu obniża się średnio o 1% rocznie. Początkowo możemy nie dostrzegać zmian w funkcjonowaniu naszego organizmu, ale wraz z upływem lat, kumulacja tych strat staje się zauważalna.

Z wiekiem zmniejsza się aktywność komórek Leydiga - tych samych, które odpowiadają za produkcję testosteronu. Ich masa może zmniejszyć się nawet o 40%. Co więcej, mózg zaczyna wysyłać słabsze sygnały - podwzgórze produkuje mniej GnRH, przez co przysadka wydziela mniej LH. A to oznacza mniejsze pobudzenie jąder do działania. Dodatkowo wzrasta poziom globuliny wiążącej hormony płciowe (SHBG) przez co zmniejszona jest dostępność aktywnego testosteronu dla organizmu.

I tu pojawia się ciekawy paradoks: organizm starszego mężczyzny często nie reaguje właściwie na spadek testosteronu. Poziomy LH i FSH mogą być „w granicach normy”, ale nie na tyle wysokie, by skutecznie stymulować produkcję hormonów. To tzw. „niewłaściwie normalne” poziomy gonadotropin, czyli nieadekwatny ich poziom do potrzeb organizmu.


I co dalej?

Leczenie niskiego poziomu testosteronu może obejmować:

  • zmianę stylu życia (dieta, aktywność fizyczna, redukcja stresu, ograniczenie używek),

  • leczenie chorób podstawowych,

  • terapię hormonalną (TRT - testosterone replacement therapy), jeśli zostanie zalecona przez lekarza po wykonaniu odpowiednich badań.

Podsumowanie

Zaburzenia hormonalne, w tym niski poziom testosteronu, to problem dotykający coraz większej liczby mężczyzn, również młodych. Objawy często są niespecyficzne, a przez to ignorowane. Zrozumienie, co zaburza równowagę hormonalną i sprawia, że mamy niski poziom testosteronu, to pierwszy krok do poprawy jakości życia. Choć hormony działają w tle, ich wpływ na nasze samopoczucie jest ogromny. Dbaj o siebie - śpij dobrze, jedz świadomie, ruszaj się, kontroluj stres. A jeśli coś zaczyna szwankować - nie bój się sięgnąć po pomoc specjalistów.

Zadbaj o swój poziom testosteronu - zrób pierwszy krok już dziś na www.t-clinic.pl.

Źródła:

testosterontrtzdrowie mężczyznterapia testosteronemterapia zastępczazaburzenia hormonalne u mężczyznniski poziom testosteronuhormony męskiebadanie testosteronujak badać testosteronhormony płciowe mężczyznyhipogonadyzmtestosteron a styl życiatestosteron a stres
Back to Blog